สิ่งที่สำคัญนอกจากการประสบความสำเร็จในหน้าที่การทำงานและคุณภาพชีวิตที่ดีแล้ว เรายังต้องการครอบครัวที่อบอุ่นคอยดูแลซึ่งกันและกันด้วย อย่างไรก็ดี หลายครอบครัวก็ยังมีความพร้อมไม่ครบทุกด้าน และหนึ่งในปัญหาหนักใจของครอบครัวส่วนใหญ่ก็มักจะมาจากเรื่องเงินๆ ทองๆ ไม่ว่าจะเป็นปัญหาเงินไม่พอใช้ ภาระหนี้สินมากจนหยุดหาเงินไม่ได้ หรือเป็นเสาหลักของครอบครัว แม้ว่า "เงินไม่ใช่ทุกอย่างของชีวิต แต่ชีวิตก็เริ่มต้นที่เงิน"  ดังนั้นการบริหารเงินให้มีมากเพียงพอที่จะสามารถเลี้ยงครอบครัวไปได้ตลอด จึงเป็นเรื่องที่สำคัญมาก

ครอบครัวใหญ่ประกอบด้วยสมาชิกในบ้านตั้งแต่ 3 คนขึ้นไป ซึ่งในสภาวะเศรษฐกิจปัจจุบัน โดยส่วนใหญ่ทั้งพ่อและแม่ต้องทำงานหาเงินเลี้ยงลูก แต่ก็อาจจะมีบางครอบครัวที่พ่อคนเดียวทำหน้าที่หาเงินเลี้ยงแม่และลูก ซึ่งแน่นอนว่าในแบบหลังนี้ ภาระหนักก็จะตกอยู่ที่พ่อ หรือหัวหน้าครอบครัวนั่นเอง

ดังนั้นหากครอบครัวไหนที่มีคนหาเงินเพียงคนเดียว ต้องวางแผนการเงินให้รอบคอบมากกว่าเดิมหลายเท่า สมาชิกในครอบครัวต้องรู้หน้าที่ของตนเอง คนหาเงินควรมีรายได้สม่ำเสมอและมากเพียงพอ คนใช้เงินก็ต้องประหยัดและรู้คุณค่าของเงิน เรามาดูกันว่าการบริหารเงินสำหรับครอบครัวที่มีคนหาเงินคนเดียว ควรทำอย่างไร

• มีรายได้มากกว่ารายจ่ายเพื่อให้มีเงินออมทุกเดือน และหาวิธีสร้างรายได้หลายทาง เผื่อรายได้หลักเกิดสะดุดจะได้ไม่รับผลกระทบมากนัก
• เตรียมเงินสำรองเผื่อฉุกเฉินไว้อย่างน้อย 6 เท่าของค่าใช้จ่ายทั้งครอบครัวต่อเดือน
• หัวหน้าครอบครัว หรือคนที่หารายได้หลักของครอบครัว ควรมีการทำประกันชีวิตอย่างเหมาะสม โดยควรมีทุนประกันที่เหมาะสมอย่างน้อยครอบคลุมค่าใช้จ่ายของครอบครัวอย่างน้อย 5 ปี
• ส่วนสมาชิกท่านอื่นของครอบครัวควรมีประกันสุขภาพที่เหมาะสม เพราะหากเจ็บป่วยขึ้นมา ก็จะเป็นรายจ่ายที่ไม่คาดฝันของครอบครัว
• จำกัดการก่อหนี้สิน ให้มีเฉพาะหนี้ที่จำเป็นหรือหนี้ดีเท่านั้น หลีกเลี่ยงการก่อหนี้ฟุ่มเฟือยหรือหนี้เลว และค่าผ่อนหนี้ต่างๆ ต่อเดือนไม่ควรเกิน 40% ของรายได้ต่อเดือน เพราะการมีหนี้ที่มากเกินไป จะทำให้ชีวิตไม่มีความสุข และอาจทำให้ผ่อนจ่ายไม่ไหว
• ปลูกฝังให้ครอบครัวใช้เงินอย่างประหยัด แต่ไม่ต้องถึงขั้นไม่ยอมใช้จ่ายเลย อย่างเรื่องการศึกษาหาความรู้หรือการท่องเที่ยวเพื่อเปิดหูเปิดตา ก็เป็นสิ่งจำเป็นที่ควรต้องจ่าย เพื่อไขว่คว้าโอกาสในชีวิตและถือเป็นการให้รางวัลกับชีวิตด้วย
• บริหารทรัพย์สินของคุณให้เกิดดอกออกผลให้อย่างน้อยชนะเงินเฟ้อ เพื่อให้มูลค่าทรัพย์สินเพิ่มค่าขึ้นอย่างสม่ำเสมอ โดยเลือกลงทุนในสินทรัพย์ที่หลากหลายเพื่อกระจายความเสี่ยง และสามารถลดความเสี่ยงจากการลงทุนด้วยการศึกษาหาความรู้ให้ดีก่อนที่จะตัดสินใจลงทุน
• มีวินัยออมเงินและสะสมทรัพย์สินเพิ่มขึ้นทุกปี เพื่อให้มีฐานะมั่นคงมากพอที่จะเผชิญสถานการณ์ที่ยากลำบาก เพราะในช่วงชีวิตหนึ่ง คงหนีไม่พ้นที่จะต้องเจอทั้งเศรษฐกิจดีและไม่ดีสลับกันไป เหตุการณ์ไม่คาดฝันต่างๆ และอย่าลืมวางแผนเกษียณอายุด้วย
• ดูแลคนในครอบครัวให้มีความสุขจิตใจเบิกบาน มีสุขภาพแข็งแรง จะได้ไม่ต้องเสียเงินแพงๆ ไปรักษาพยาบาล
• จัดสรรเวลาหาเงิน เวลาพักผ่อน เวลาครอบครัว และเวลาส่วนตัวให้สมดุล ต้องคุยทำความเข้าใจกันภายในครอบครัว เพราะในท้ายที่สุดแล้วก็ไม่มีอะไรสำคัญไปกว่า “การมีสุขภาพที่ดี และการมีครอบครัวที่อบอุ่น”

บทความโดย นิภาพันธ์ พูนเสถียรทรัพย์ CFP® นักวางแผนการเงินอิสระ