เมื่อถึงวัยเกษียณ หลายคนอาจสงสัยว่าเงินที่เคยส่งเข้าประกันสังคมจะได้รับคืนอย่างไร ทั้งในรูปแบบบำเหน็จหรือบำนาญประกันสังคม ซึ่งเป็นสิทธิประโยชน์ที่สำคัญในช่วงบั้นปลายชีวิต บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจความหมายของเงินเกษียณ เงินชราภาพ และเงื่อนไขที่เกี่ยวข้องอย่างชัดเจน

พร้อมเจาะลึกข้อมูลของผู้ประกันตนในมาตรา 33, 39 และ 40 ที่มีคุณสมบัติและสิทธิแตกต่างกัน ไม่ว่าจะเป็น ประกันสังคมมาตรา 39 ส่งได้ถึงอายุเท่าไหร่? หรือเรานั้นจะได้รับสิทธิเงินบำนาญแบบไหน? รวมถึงมีรายละเอียดการคำนวณเงินชราภาพประกันสังคม เพื่อให้คุณวางแผนการเงินหลังเกษียณได้อย่างรอบด้าน

เงินเกษียณ เงินชราภาพ บำเหน็จบำนาญประกันสังคมคืออะไร?

เงินชราภาพ คือเงินที่สำนักงานประกันสังคมจ่ายให้แก่ผู้ประกันตนเมื่อครบเกณฑ์ที่กำหนด โดยมุ่งหมายให้เป็นรายได้ในช่วงเกษียณของประชาชน ซึ่งเป็นช่วงที่ไม่สามารถประกอบอาชีพได้ตามปกติ โดยสิทธิประโยชน์นี้เกิดจากการส่งเงินสมทบสะสมต่อเนื่องเข้าสู่กองทุนประกันสังคมตลอดช่วงเวลาที่เป็นผู้ประกันตน

สิทธิเงินชราภาพแบ่งออกเป็น 2 รูปแบบหลัก ได้แก่ “บำนาญชราภาพ” (รายเดือน) และ “บำเหน็จชราภาพ” (เงินก้อนจ่ายครั้งเดียว) ซึ่งจะได้รับแบบใดนั้นขึ้นอยู่กับระยะเวลาการส่งเงินสมทบและเงื่อนไขที่กำหนดไว้ตามกฎหมาย

• บำนาญชราภาพ หลักประกันรายเดือนหลังเกษียณ

บำนาญชราภาพเป็นเงินที่สำนักงานประกันสังคมจ่ายเป็นรายเดือนให้แก่ผู้ประกันตนตลอดชีวิต โดยมีคุณสมบัติที่ต้องเข้าเงื่อนไขครบ ดังนี้

• อายุครบ 55 ปีบริบูรณ์
• ส่งเงินสมทบไม่น้อยกว่า 180 เดือน หรือ 15 ปี
• สิ้นสุดความเป็นผู้ประกันตน (เช่น ลาออกจากงานหรือยุติการส่งเงิน)

อัตราที่ได้รับจะคำนวณจากเงินเดือนเฉลี่ย 60 เดือนสุดท้ายก่อนออกจากระบบ และจำนวนเดือนที่ส่งเงินสมทบ โดยสามารถตรวจสอบจำนวนเงินที่จะได้รับผ่านระบบหรือตารางคำนวณเงินชราภาพประกันสังคม

• บำเหน็จชราภาพ เงินก้อนคืนครั้งเดียว

ในกรณีที่ผู้ประกันตนส่งเงินสมทบไม่ครบ 180 เดือน หรือสิ้นสุดความเป็นผู้ประกันตนก่อนถึงเกณฑ์ที่รับบำนาญได้ จะได้รับเงินชราภาพในรูปแบบของบำเหน็จแทน ซึ่งเป็นเงินก้อนที่จ่ายคืนให้ครั้งเดียว คำนวณจากยอดรวมเงินสมทบทั้งของผู้ประกันตนและนายจ้าง โดยไม่มีการจ่ายต่อเนื่องแบบรายเดือน

เข้าใจ "บำนาญประกันสังคมมาตรา 33" หลักประกันรายได้ยามเกษียณของมนุษย์เงินเดือน

เมื่อพูดถึงการวางแผนเกษียณ สิทธิประโยชน์จาก เงินชราภาพ หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า “บำนาญประกันสังคม” คือหนึ่งในแหล่งรายได้ที่สำคัญของผู้ประกันตน โดยเฉพาะกลุ่มที่อยู่ภายใต้ประกันสังคมมาตรา 33 ซึ่งเป็นกลุ่มผู้มีรายได้ประจำ หรือมนุษย์เงินเดือนที่อยู่ในระบบการจ้างงานตามกฎหมายแรงงานนั่นเอง

เงินบำนาญประกันสังคมมาตรา 33 คืออะไร?

ผู้ประกันตนตามมาตรา 33 คือกลุ่มลูกจ้างที่ทำงานในองค์กรและอยู่ในระบบประกันสังคมโดยอัตโนมัติ การส่งเงินสมทบจะถูกหักจากเงินเดือนของลูกจ้าง 5% (สูงสุดไม่เกิน 750 บาท) พร้อมกับเงินสมทบที่นายจ้างและรัฐบาลจ่ายร่วมกัน 

เงินส่วนหนึ่งจากนี้จะถูกเก็บไว้ในกองทุนชราภาพ เพื่อจ่ายคืนให้เป็นรายเดือนเมื่อถึงวัยเกษียณ โดยเงินที่ผู้ประกันตนส่งเข้ากองทุนในแต่ละเดือน จะมี 450 บาทที่จัดเก็บเป็นเงินชราภาพ ซึ่งสามารถขอรับคืนได้เมื่ออายุครบ 55 ปี และสิ้นสุดสถานะความเป็นผู้ประกันตน โดยขึ้นอยู่กับว่าได้ส่งเงินสมทบครบตามเงื่อนไขหรือไม่

เงื่อนไขการรับเงินชราภาพมาตรา 33

• มีอายุครบ 55 ปีบริบูรณ์
• พ้นจากการเป็นผู้ประกันตน (เช่น ลาออกจากงาน หรือไม่มีรายได้เข้าระบบ)
• ส่งเงินสมทบไม่น้อยกว่า 180 เดือน หรือ 15 ปี

ตัวอย่างการคำนวณเงินบำนาญชราภาพมาตรา 33

เพื่อให้เห็นภาพชัดเจน เราจะนำเสนอตัวอย่างการคำนวณเงินบำนาญชราภาพให้เห็นภาพมากขึ้น สำหรับผู้ที่ส่งเงินสมทบครบ 20 ปี และมีเงินเดือนเฉลี่ย 5 ปีสุดท้ายที่ 20,000 บาท

สูตรการคำนวณ

บำนาญ = (จำนวนปีที่ส่งเงิน ÷ 15) × 20% × เงินเดือนเฉลี่ย 60 เดือนสุดท้าย

= (20 ÷ 15) × 0.20 × 20,000

= 1.33 × 0.20 × 20,000

= 5,320 บาทต่อเดือน

ในกรณีนี้ ผู้ประกันตนจะได้รับเงินบำนาญเดือนละ 5,320 บาทตลอดชีวิต นับตั้งแต่เริ่มรับสิทธิ หากส่งเงินไม่ถึง 15 ปี เช่น ส่งเพียง 10 ปี แม้มีอายุครบ 55 ปี ก็จะได้รับเป็นบำเหน็จ (เงินก้อน) แทน ซึ่งจะคำนวณจากยอดรวมเงินสมทบที่ผู้ประกันตนและนายจ้างจ่ายไว้

เจาะลึก "บำนาญประกันสังคมมาตรา 39" ทางเลือกต่อสิทธิประกันสังคมหลังลาออกจากงาน

การลาออกจากงานไม่ได้แปลว่าสิทธิประกันสังคมต้องหมดไป ผู้ที่เคยเป็นลูกจ้างประจำสามารถต่อสิทธิได้ผ่าน “ประกันสังคมมาตรา 39” ซึ่งให้ความคุ้มครองหลายด้าน โดยเฉพาะในยามชราภาพที่ผู้ประกันตนจะสามารถรับเงินบำนาญ หรือบำเหน็จได้ในอนาคต โดยขึ้นอยู่กับระยะเวลาการส่งเงินสมทบที่ต่อเนื่องภายหลังลาออกจากงาน

กลุ่มผู้มีสิทธิสมัครมาตรา 39

ผู้ประกันตนตามมาตรา 39 คือผู้ที่เคยอยู่ในระบบ “มาตรา 33” มาก่อน แล้วลาออกจากงาน โดยสมัครใจส่งเงินสมทบต่อเอง เพื่อรักษาสิทธิประกันสังคมไว้ ซึ่งมีคุณสมบัติสำคัญ ดังนี้

• เคยเป็นผู้ประกันตนมาตรา 33 และส่งเงินสมทบไม่น้อยกว่า 12 เดือน
• ลาออกจากงานไม่เกิน 6 เดือน
• ไม่เป็นผู้ทุพพลภาพ ณ วันที่สมัคร
• ผู้ประกันตนมาตรา 39 ต้องส่งเงินสมทบเดือนละ 432 บาท โดยเงินส่วนหนึ่งจะถูกจัดเก็บไว้เป็นเงินออมกรณีชราภาพ ซึ่งจะมีผลต่อการรับบำนาญประกันสังคมในอนาคต

เงื่อนไขในการรับบำนาญชราภาพมาตรา 39

• อายุครบ 55 ปี
• ส่งเงินสมทบไม่น้อยกว่า 180 เดือน (15 ปี)
• ต้องสิ้นสุดการเป็นผู้ประกันตน

ตัวอย่างการคำนวณเงินบำนาญชราภาพมาตรา 39

การคำนวณเงินบำนาญภายใต้มาตรา 39 ใช้ฐานรายได้ที่ประกันไว้ คือ 4,800 บาท/เดือน เป็นมาตรฐานเดียวกันทุกคน

ตัวอย่าง หากผู้ประกันตนส่งเงินสมทบครบ 15 ปี (180 เดือน) จะได้รับบำนาญเท่ากับ

สูตรการคำนวณ

บำนาญ = (จำนวนปีที่ส่ง ÷ 15) × 20% × ฐานรายได้

= (15 ÷ 15) × 0.20 × 4,800

= 0.20 × 4,800

= 960 บาท/เดือน

หากผู้ประกันตนส่งเกิน 180 เดือน จะได้รับบำนาญเพิ่มขึ้นอีก 1.5% ต่อทุก 12 เดือน ที่ส่งเกิน เช่น ส่ง 20 ปี จะได้รับเงินประมาณ 1,056 บาท/เดือน

ประกันสังคมมาตรา 39 ส่งได้ถึงอายุเท่าไหร่?

สำหรับผู้ประกันตนมาตรา 39 สามารถส่งเงินสมทบได้ จนถึงอายุ 60 ปี แต่อย่างไรก็ตาม สิทธิในการขอรับเงินชราภาพจะมีเมื่ออายุครบ 55 ปี และต้องยกเลิกสถานะการเป็นผู้ประกันตนก่อน จึงจะเริ่มรับเงินชราภาพได้ หากต้องการวางแผนเกษียณที่มั่นคง การส่งเงินสมทบให้ครบตามเงื่อนไข คือกุญแจสำคัญในการได้รับบำนาญอย่างต่อเนื่องในอนาคต

"บำนาญประกันสังคมมาตรา 40" ทางเลือกเพื่อวัยเกษียณของคนทำงานอิสระ

ในยุคที่คนจำนวนมากเลือกทำงานอิสระมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นเจ้าของกิจการ หรือเป็นฟรีแลนซ์ การไม่มีนายจ้างไม่ใช่อุปสรรคในการวางแผนชีวิตยามเกษียณอีกต่อไป เพราะสามารถเข้าสู่ระบบประกันสังคมได้ผ่าน “ประกันสังคมมาตรา 40” ซึ่งเปิดโอกาสให้ทุกคนดูแลตัวเองได้อย่างมีหลักประกัน โดยเฉพาะเรื่องเงินบำนาญยามชราภาพ

โดยประกันสังคมมาตรา 40 เป็นทางเลือกสำหรับ “ผู้ประกอบอาชีพอิสระ” ดังนี้ 

• ฟรีแลนซ์ 
• ค้าขาย/เกษตรกร 
• พ่อค้าแม่ค้า 
• ผู้ไม่มีนายจ้าง 

จุดเด่นของบำนาญประกันสังคม คือ สามารถสมัครและส่งเงินสมทบเองได้ โดยมีให้เลือก 3 ทางเลือก ซึ่งแต่ละแบบจะให้ความคุ้มครองแตกต่างกัน ตามตารางคำนวณเงินชราภาพประกันสังคมด้านล่างนี้

เงื่อนไขการรับเงินบำนาญชราภาพมาตรา 40

• ผู้ประกันตนในมาตรา 40 จะได้รับเงินชราภาพ เมื่อมีคุณสมบัติดังนี้:
• เลือกทางเลือกที่ 2 หรือ 3 (เพราะทางเลือกที่ 1 ไม่มีสิทธิในกรณีชราภาพ)
• ส่งเงินสมทบ ครบ 180 เดือน (15 ปี)
• มีอายุครบ 60 ปีบริบูรณ์ขึ้นไป

เมื่อเข้าเงื่อนไขนี้ ผู้ประกันตนจะได้รับ “เงินชราภาพ” ซึ่งสำนักงานประกันสังคมจะจ่ายในรูปแบบ เงินบำนาญรายเดือน หรือ เงินบำเหน็จ (เงินก้อน) ขึ้นอยู่กับจำนวนเดือนที่ส่งสมทบ

เงินชราภาพประกันสังคม ได้คืนเมื่อไหร่?

เงินชราภาพจากประกันสังคมจะได้คืนเมื่อคุณมีอายุครบตามที่กฎหมายกำหนด และหยุดการเป็นผู้ประกันตน โดยรายละเอียดของแต่ละมาตรามีดังนี้

ประกันสังคมมาตรา 33 ได้คืนเมื่อไหร่?

• ได้เงินคืนเมื่ออายุครบ 55 ปีบริบูรณ์
• เงื่อนไขการรับเงินชราภาพประกันสังคมมาตรา 33 คือต้องหยุดส่งเงินสมทบ และ สิ้นสุดสถานะผู้ประกันตนแล้ว
  • ถ้าส่งครบ ≥ 180 เดือน (15 ปี) จะได้รับเงินบำนาญรายเดือน
  • ถ้าส่งไม่ครบ 180 เดือน จะได้รับบำเหน็จเป็นเงินก้อน

ประกันสังคมมาตรา 39 ได้คืนเมื่อไหร่?

• ได้เงินคืนเมื่ออายุครบ 55 ปีบริบูรณ์
• เงื่อนไขการรับเงินชราภาพประกันสังคมมาตรา 39
  • ต้องส่งครบ 180 เดือนจึงจะได้ บำนาญรายเดือน
  • ถ้าส่งไม่ครบ180 เดือน จะได้รับบำเหน็จเป็นเงินก้อน

ประกันสังคมมาตรา 40 ได้คืนเมื่อไหร่?

• ได้เงินคืนเมื่ออายุครบ 60 ปีบริบูรณ์
• เฉพาะผู้ที่เลือกทางเลือก 2 (ส่ง 100 บาท) หรือทางเลือก 3 (ส่ง 300 บาท)
• ต้องส่งเงินครบ 180 เดือน ขึ้นไปจึงจะได้รับเงินคืน
• รูปแบบการคืนขึ้นอยู่กับระยะเวลาการส่งและเงื่อนไข ณ เวลานั้น
  • ส่งครบตามเกณฑ์ จะได้รับเงินบำนาญรายเดือน
  • ส่งไม่ครบ จะได้รับบำเหน็จเป็นเงินก้อน

เงื่อนไขเพิ่มเติมเกี่ยวกับประกันสังคมที่ควรรู้

• การได้รับเงินคืน ไม่ใช่การได้รับโดยอัตโนมัติ แต่ต้องยื่นเรื่องขอรับสิทธิ กับสำนักงานประกันสังคม
• หากยังไม่สิ้นสุดการเป็นผู้ประกันตน แม้อายุครบแล้ว ก็จะยังไม่ได้รับเงินคืน
• เงินคืนจะเริ่มจ่ายหลังจากการยื่นขอ และผ่านการตรวจสอบสิทธิเรียบร้อยแล้ว

เงินชราภาพประกันสังคม คืนเงินแบบบำนาญหรือบำเหน็จ ข้อแตกต่างที่ต้องรู้

• บำนาญชราภาพ จะได้รับเป็นเงินรายเดือนตลอดชีวิตก็ต่อเมื่อผู้ประกันตนส่งเงินสมทบครบอย่างน้อย 180 เดือน หรือเท่ากับ 15 ปีขึ้นไป
• บำเหน็จชราภาพ จะได้รับเป็นเงินก้อนครั้งเดียว หากผู้ประกันตนส่งเงินสมทบไม่ครบ 180 เดือน

การส่งเงินสมทบครบตามเงื่อนไขจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้ได้รับเงินชราภาพในรูปแบบบำนาญที่มั่นคงและต่อเนื่องหลังเกษียณ ทั้งนี้ ไม่ว่าจะเป็นผู้ประกันตนมาตรา 33, 39 หรือ 40 ก็จะใช้หลักเกณฑ์นี้เช่นเดียวกัน

หากคุณกำลังเตรียมความพร้อมก่อนเกษียณ บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจสิทธิประโยชน์จากบำนาญประกันสังคมมากยิ่งขึ้น ที่มาพร้อมรายละเอียดความแตกต่างระหว่าง “บำนาญ” และ “บำเหน็จ” รวมถึงเงื่อนไขสำคัญที่ควรรู้ ทั้งหมดนี้จะกลายเป็นกุญแจสำคัญในการวางแผนเกษียณของคุณได้อย่างราบรื่นและมั่นคง

เพื่อเสริมความมั่นคงทางการเงินในวัยเกษียณให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น การวางแผนส่งเงินสมทบประกันสังคมควบคู่กับผลิตภัณฑ์ด้านการลงทุนและออมเงินจาก SCB Wealth จะช่วยสร้างรายได้หลังเกษียณอย่างยั่งยืน SCB Wealth พร้อมเป็นที่ปรึกษาทางการเงินที่เข้าใจเป้าหมายของคุณ และช่วยวางแผนอนาคตได้อย่างมั่นใจในทุกจังหวะชีวิต