ปัจจุบันอัตราการเกิดของประชากรในประเทศไทยลดน้อยลงไม่ว่าจะเกิดจากการที่แต่ละครอบครัวมีบุตรจำนวนน้อยลงกว่าแต่ก่อนหรืออาจจะเลือกที่จะไม่มีบุตรเลย ซึ่งจำนวนประชากรที่ลดน้อยลงนั้นกลับสวนทางกับจำนวนโรงเรียนที่มีมากขึ้น โดยเฉพาะโรงเรียนนานาชาติที่เกิดขึ้นใหม่มากมายในหลายๆ ปีที่ผ่านมาซึ่งสะท้อนให้เห็นว่าคุณพ่อคุณแม่ได้มีการจัดเตรียมการหล่อหลอมทายาทในด้านการศึกษาให้เหมาะสมกับทายาทและครอบครัวของตัวเอง นอกเหนือจากเรื่องการศึกษาที่เป็นเรื่องสำคัญของทายาทท่านแล้วก็ยังมีเรื่องของการวางแผนด้านการเงิน ด้านสุขภาพ รวมถึงการทำนิติกรรมต่างๆ ของผู้เยาว์ที่อาจมีผลทางกฎหมาย คุณพ่อคุณแม่ที่มีบุตรอยู่ในช่วงวัยที่เป็นผู้เยาว์อาจจะมีความสงสัยว่านิติกรรมใดบ้างที่บุตรของท่านสามารถทำได้เองหรือต้องให้ผู้แทนโดยชอบธรรมให้ความยินยอม เรามาติดตามบทความนี้กันนะครับ  

ในทางกฎหมายผู้เยาว์จะหมายถึงบุคคลที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ เมื่อยังไม่บรรลุนิติภาวะการที่ผู้เยาว์จะทำนิติกรรมใดๆ ก็จะมีข้อจำกัดภายใต้กฎหมาย การจะบรรลุนิติภาวะได้นั้นมี 2 กรณีดังนี้

1. มีอายุครบ 20 ปีบริบูรณ์ หรือ 
2. อายุยังไม่ครบ 20 ปีบริบูรณ์แต่ได้จดทะเบียนสมรสถูกต้องตามกฎหมาย 

          เมื่อยังเป็นผู้เยาว์ โดยหลักหากต้องการทำนิติกรรมใดๆ ก็จะต้องได้รับความยินยอมจากผู้แทนโดยชอบธรรมเสียก่อน ผู้แทนโดยชอบธรรมจะหมายถึง คุณแม่ หรือ ทั้งคุณพ่อและคุณแม่โดยผู้เยาว์นั้นจะต้องเป็นบุตรโดยชอบด้วยกฎหมายของคุณพ่อ หรือ ผู้รับบุตรบุญธรรม หรือ ผู้ปกครอง การทำนิติกรรมตามหลักกฎหมายแล้วก็จะหมายถึงการใดๆ ที่ทำโดยชอบด้วยกฎหมายและด้วยใจสมัครมุ่งโดยตรงต่อการผูกนิติสัมพันธ์ขึ้นระหว่างบุคคลเพื่อจะก่อ เปลี่ยนแปลง โอน สงวนหรือระงับซึ่งสิทธิ เช่น สัญญาซื้อขาย สัญญากู้ยืมเงิน

ในเรื่องของการให้ความยินยอมของผู้แทนโดยชอบธรรมก็อาจจะเป็นการให้ความยินยอมโดยหนังสือ โดยวาจา หรือโดยปริยายก็ได้นะครับ ยกตัวอย่างเช่น นายเอ อายุ 19 ปี ไปขายรถยนต์ของตัวเองโดยมีคุณแม่ไปด้วย การที่คุณแม่ไปด้วยและไม่ได้พูดห้ามนายเอ ที่จะทำนิติกรรมคือการขายรถยนต์ ในกรณีนี้ก็จะถือว่าคุณแม่ที่เป็นผู้แทนโดยชอบธรรมได้ให้ความยินยอมโดยปริยายในการขายรถยนต์ของนายเอแล้วนะครับ ดังนั้นนิติกรรมคือการซื้อขายรถยนต์นี้จึงมีผลสมบูรณ์เป็นที่เรียบร้อย

          หากไม่ได้รับความยินยอมจากผู้แทนโดยชอบธรรม นิติกรรมที่ผู้เยาว์ได้ทำจะตกเป็น “โมฆียะ” ในเรื่องนี้ผู้แทนโดยชอบธรรมก็มีสิทธิที่จะดำเนินการได้ดังนี้

1. ผู้แทนโดยชอบธรรมมีสิทธิที่บอกเลิกนิติกรรมนั้น เมื่อมีการบอกเลิกนิติกรรม ผลก็คือจะตกเป็น “โมฆะ” คือเสียเปล่า ไม่มีผลผูกพันทางกฎหมาย หรือ 
2. ผู้แทนโดยชอบธรรมให้สัตยาบันซึ่งก็คือการรับรองในการทำนิติกรรมของผู้เยาว์ เมื่อมีการให้สัตยาบันก็จะถือว่านิติกรรมนั้นสมบูรณ์และไม่สามารถบอกล้างได้ในภายหลัง   

แต่อย่างไรก็ดี ก็มีข้อยกเว้นบางเรื่องที่กฎหมายกำหนดไว้เป็นการเฉพาะที่ผู้เยาว์สามารถทำได้ด้วยตนเองโดยไม่ต้องได้รับความยินยอมจากผู้แทนโดยชอบธรรม เช่น

• การทำพินัยกรรม กฎหมายกำหนดไว้ว่าอายุครบ 15 ปีบริบูรณ์ก็สามารถทำพินัยกรรมได้
• นิติกรรมที่จำเป็นเพื่อดำรงชีพซึ่งเป็นการสมควรแก่ฐานานุรูป เช่น การซื้ออาหารเครื่องดื่มเพื่อรับประทาน การซื้อเสื้อผ้า  
• นิติกรรมที่เป็นประโยชน์แก่ผู้เยาว์ฝ่ายเดียว เช่น ผู้เยาว์รับทรัพย์สินจากบุคคลอื่นที่เป็นการให้โดยเสน่หา

          จะเห็นได้ว่าหน้าที่ของการเป็นผู้แทนโดยชอบธรรมมีความสำคัญมากเลยนะครับ ด้วยความที่ผู้เยาว์ยังมีอายุน้อย การตัดสินใจในการทำนิติกรรมใดๆ ของผู้เยาว์ก็อาจจะมีข้อจำกัดในด้านความรู้ ความเข้าใจ ความรอบคอบ ฯลฯ ผู้แทนโดยชอบธรรมจึงมีหน้าที่ต้องดูแลการทำนิติกรรมของผู้เยาว์ รวมทั้งยังมีสิ่งสำคัญต่างๆ ที่จะต้องดูแลผู้เยาว์ที่เป็นทายาทของท่าน เช่น 

1. ดูแลและสร้าง Financial Journey ให้แก่ทายาทของท่านเพื่อให้รู้จักการออม การใช้จ่ายเงิน และการบริหารจัดการการลงทุนให้เหมาะสมกับแต่ละช่วงวัยของทายาท 
2. ดูแลและวางแผนในด้านการดูแลสุขภาพของทายาทไม่ว่าจะเป็นการทำประกันสุขภาพรวมถึงการทำประกันชีวิต 
3. ดูแลและวางแผนในเรื่องการศึกษาของทายาทที่ปัจจุบันมีทั้งระบบ Offline และ Online รวมทั้งการศึกษาเสริมต่างๆ ที่มีนอกห้องเรียน การดูแลในเรื่องเหล่านี้มีความจำเป็นที่จะต้องมีการวางแผนทางการเงินล่วงหน้าในระยะยาวเพื่อให้เหมาะสมกับการเงินของครอบครัว     
4. ดูแลและหล่อหลอมในการถ่ายทอด DNA ของครอบครัวให้แก่ทายาทเพื่อให้ทายาทนั้นเติบโตมาเป็น New Generation เพื่อดูแลและสานต่อธุรกิจครอบครัวให้เป็นไปตามเป้าประสงค์ของตระกูล เพื่อสร้างต่อให้ธุรกิจครอบครัวขยายและเติบโตไปได้ยังรุ่นต่อๆ ไป 

หน้าที่เหล่านี้สำคัญมากเลยนะครับไม่ว่าจะเป็นทั้งสำหรับคุณพ่อคุณแม่และทายาทที่จะต้องร่วมกันสร้าง Journey นี้ไปร่วมกัน โดยหน่วยงาน Wealth Planning and Family Office ของธนาคารก็มีการให้บริการส่วนหนึ่งที่ให้แก่ลูกค้า SCB PRIVATE BANKING ในการร่วมสร้าง Journey นี้ไปด้วยกันนะครับ

          นอกเหนือจากนั้น กฎหมายก็มีข้อห้ามในการจัดการทรัพย์สินของผู้เยาว์บางอย่างที่ผู้แทนโดยชอบธรรมไม่สามารถจัดการทรัพย์สินนั้นๆ ได้ เว้นแต่จะขออนุญาตต่อศาล เรามาติดตามเรื่องนี้กันในบทความฉบับถัดไปนะครับ

บทความโดย : ดร.นิติ เนื่องจำนงค์ ผู้อำนวยการอาวุโส Wealth Planning and Family Office

ลูกค้า SCB PRIVATE BANKING ที่สนใจในเรื่องบริหารสินทรัพย์ครอบครัวเพื่อส่งต่อความมั่งคั่งจากรุ่นสู่รุ่น สามารถติดต่อ Wealth Planning and Family Office Division ของธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน) ได้ที่อีเมล familyofficeteam@scb.co.th หรือที่ปรึกษาด้านการเงินและการลงทุน (RM) ของท่าน